Աշուն օր

Հատված

Սևուկ ամպեր վար եկան
Օրան, օրան,
Սարի վրա շար եկան։

Ծագեց առավոտ
Պաղեց, սառավ օդ։

Տեղաց անձրև մաղ տալով,
Մարմանդ-մարմանդ,
Հոգնած տերև շաղ տալով։

Երկիր քուն դրավ,
Եվ թռչուն թռավ։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1.Գրի՛ր պակասող բառերը:

Սևուկ ______Ամպեր______ վար եկան
Օրան, օրան,
Սարի վրա շար ______եկավ__________։

Ծագեց առավոտ
Պաղեց, սառավ ___օդ____։

Երկիր քուն դրավ,
Եվ ______թռավ______ թռավ։

 2.Կազմի՛ր «աշննային» բառակապակցություններ:

 գույնաթապ  գեղեցիկ  տերև։                                                                                                                                           անձրևաին   ամպ

_____սառը____________________ օդ

______սառը_____եղանակ

____կառճ____ օր

3.Նշի՛ր քեզ դուր եկած տողերը և նկարի՛ր:

Սևուկ ամպեր վար եկան
Օրան, օրան,
Սարի վրա շար եկան։

Մաթեմ 12.10

Գումարելիների տեղերը փոխելիս գումարը չի փոխվում։
10+45+90=10+90+45=100+45=145
Հաշվի՛ր հարմար եղանակով։
20+40+80=20+80=100+45=145
35+84+65=35+65=100+84=184
162+11+8=162+8=170+11=181
25+8+12+25=25+25=50+8+12=70
127+50+3=120+3=130+50=180
292+40+50+8=292+8=300+40+50=300+90=390
Մանվելն իր մատիտները դասավորեց 4 տուփերի մեջ։Յյուրաքանչյուր տուփի մեջ դրեց 5 մատիտ։ Մանվելը տեսավ, որ 13 մատիտ ավելացել է։ Քանի՞ մատիտ ուներ Մանվելը։
Լուծում 4×5=20
Գտի՛ր 8 սմ կողմով հավասարակողմ եռանկյան պարագիծը։
Լուծում 8×3=24
Պատասխան՝24
Գտի՛ր հնգանկյան պարագիծը, եթե նրա կողմերի երկարություններն են՝ 12սմ, 14սմ, 11սմ, 9սմ, 8սմ։
Լուծում12+14+11+9+8=54

 

Պլուտոն

Պլուտոնը Արեգակից ամենամեծ հեռավորության վրա գտնվող մոլորակը։

Աստղային նշանը՝ Е կամ Р։ Հայտնաբերել է աստղագետ Ք․ Թոմբոն 1930 թվականին՝ ղեկավարվելով ամերիկացի աստղագետ Փ․ Լոուելի տեսական կանխագուշակումներով, որն ըստ Ուրանի շարժման դիտվող շեղումների հաշվարկել էր (1915 թվականին) դեռևս անհայտ մոլորակի շարժումը։

 

Պլուտոնի ուղեծիրը շատ առումներով նման չէ Արեգակին ավելի մոտ, մեծ մոլորակների ուղեծրերին։

 

Պլուտոնի հեռավորությունը Արեգակից (5899,1 մլն կմ) 39,4 անգամ մեծ է Երկիր—Արեգակ հեռավորությունից, ուղեծրի մեծ ձգվածության պատճառով (էքսցենտրիսիտետը՝ е= 0,250) այն փոփոխվում է 9,8 ա․մ-ով (1466 մլն կմ), երբեմն ավելի է մոտենում Արեգակին, քան Նեպտունը։ Պլուտոնի ուղեծրի թեքությունը խավարածրի հարթության

Նեպտունը։

 

Պլուտոնի մակերևույթի ջերմաստիճանը —230°С է։ Իր առանցքի շուրջը պտտվում է 6,4 օրում, Արեգակի շուրջը՝ 247․7 տարում։ Պտտման առանցքն ուղեծրի հարթության հետ կազմում է 40°-ից փոքր անկյուն։

 

Երգ

Դու ունես անցյալ, քաղաք իմ դարավոր անցյալ,

Դու եղար հայոց ամրոց-բերդ, մայր քաղաք դարձար,
Պատմության դաժան հողմի մեջ, շատ ցավեր տեսար,
Բայց շողաց կյանքիդ մի նոր էջ, այս փառքին հասար:
Դու մեզ համար նորաշունչ Անի ու Վան,
Հույս և հավատ հայության
Քո սրբությամբ դու ամեն հայի մեջ կաս,
Մեր սիրելի Երևան:
Դու ունես ներկա քաղաք իմ, լուսավոր ներկա,
Մեր հայոց պայծառ մտքի ծով, և փառքի վկա,
Վեհապանծ ես և գեղեցիկ, հրաշքներով լի
Որ Մասիսն անգամ ասես քո, շենքերից լինի:
Դու ունես գալիք քաղաք իմ, փառավոր գալիք,
Մենք ամբողջ հոգով մաղթում ենք, քեզ հազար բարիք…

Եղնիկ

-Եղնի՛կ, դու ո՞ր սարն ես արծել:
-Ասիս-Մասիս սարն եմ արծել:
-Եղնի՛կ, դու ո՞ր ջուրն ես խմել:
-Սառն աղբյուրի ջուրն եմ խմել:
-Եղնի՛կ, դու ո՞ր սարն ես քնել:
-Հայոց Անի սարն եմ քնել:
-Եղնի՛կ, դու ո՞ր ծառն ես քերվել:

-Ծառ խընկենի ծառն եմ քերվել:

Աստղեր

Երբ Արևը մայր է մտնում,մ է, և երկինքը մթնու այնտեղ հայտնվում են աստղերը: Դրանք անթիվ-անհամար են: Այնքան շատ, որ ինչքան էլ ուզենանք, չենք կարողանա հաշվել: Դա միայն գիտնականները կարող են անել: Բայց գիտե՞ ք, որ իրականում աստղերն էլ Արևի նման մեծ են, Արևի նման պայծառ ու տաք: Այսինքն` նրանք բոլորն էլ հրեղեն վիթխարի գնդեր են, ինչպես Արևը: Բայց աստղերը մեզանից միլիոն անգամ ավելի հեռու են, քան Արևը: Իսկ մեզ մոտիկ, սեղանին դրված մոմի լույսն ավելի պայծառ է երևում, քան հեռվում գտնվող մեքենայի կամ խարույկի պայծառ լույսը:

Այդ է պատճառը, որ աստղերը մութ երկնքում ընդամենը թույլ լույս արձակող կետեր են

թվում:

Continue reading “Աստղեր”

Աստղեր

Երբ Արևը մայր է մտնում, երկինքը մթնում է, և այնտեղ հայտնվում են աստղերը: Դրանք անթիվ-անհամար են: Այնքան շատ, որ ինչքան էլ ուզենանք, չենք կարողանա հաշվել: Դա միայն գիտնականները կարող են անել: Բայց գիտե՞ ք, որ իրականում աստղերն էլ Արևի նման մեծ են, Արևի նման պայծառ ու տաք: Այսինքն` նրանք բոլորն էլ հրեղեն վիթխարի գնդեր են, ինչպես Արևը: Բայց աստղերը մեզանից միլիոն անգամ ավելի հեռու են, քան Արևը: Իսկ մեզ մոտիկ, սեղանին դրված մոմի լույսն ավելի պայծառ է երևում, քան հեռվում գտնվող մեքենայի կամ խարույկի պայծառ լույսը:
Այդ է պատճառը, որ աստղերը մութ երկնքում ընդամենը թույլ լույս արձակող կետեր են թվում:

Մայրենի

Խաղաղություն, համարձակութուն, պատերզամ, սեր, վախկոտություն, ատելություն։
Խաղաղություն-պատերազմ,համարձակութուն-վախկոտություն,պատերազմ-խաղաղություն,սեր-ատելություն,վախկուտություն , համարձակութուն,ատելություն-սեր։
Գտի՛ր ավելորդը։
Առավոտ, այգաբաց, լուսաբաց, իրիկուն։
Գեղեցիկ, սիրուն, ահարկու, սքանչելի։
Նուրբ, քնքուշ, կոպիտ, մեղմ։
Շարունակի՛ր։
Ես երգում եմ։
Դու երգում ես
Նա երգում է
Մենք երգում ենք
Դուք երգում եք
Նրանք են
Կարմիրով նշված բառերի փոխարեն գրի՛ր դրանց հականիշները և ստացի՛ր ծիծաղելի պատմություն։
թաք ձմեռ էր։ Բակի մեծ երեխաները պատրաստում էին ձնեմարդ։ Ձմեռ պապիկը շատ ջղայն։ Նա երեխաներին տվեց տխուր, սև նվերներ։ Երեխաները սև ձյան վրա բացեցին նվերները և իչան շնորհակալություն հայտնեցին։

Խաղաղություն, համարձակութուն, պատերզամ, սեր, վախկոտություն, ատելություն։
Խաղաղություն-պատերազմ,համարձակութուն-վախկոտություն,պատերազմ-խաղաղություն,սեր-ատելություն,վախկուտություն , համարձակութուն,ատելություն-սեր։
Գտի՛ր ավելորդը։
Առավոտ, այգաբաց, լուսաբաց, իրիկուն։
Գեղեցիկ, սիրուն, ահարկու, սքանչելի։
Նուրբ, քնքուշ, կոպիտ, մեղմ։
Շարունակի՛ր։
Ես երգում եմ։
Դու երգում ես
Նա երգում է
Մենք երգում ենք
Դուք երգում եք
Նրանք են
Կարմիրով նշված բառերի փոխարեն գրի՛ր դրանց հականիշները և ստացի՛ր ծիծաղելի պատմություն։
թաք ձմեռ էր։ Բակի մեծ երեխաները պատրաստում էին ձնեմարդ։ Ձմեռ պապիկը շատ ջղայն։ Նա երեխաներին տվեց տխուր, սև նվերներ։ Երեխաները սև ձյան վրա բացեցին նվերները և իչան շնորհակալություն հայտնեցին։

Խաղաղություն, համարձակութուն, պատերզամ, սեր, վախկոտություն, ատելություն։
Խաղաղություն-պատերազմ,համարձակութուն-վախկոտություն,պատերազմ-խաղաղություն,սեր-ատելություն,վախկուտություն , համարձակութուն,ատելություն-սեր։
Գտի՛ր ավելորդը։
Առավոտ, այգաբաց, լուսաբաց, իրիկուն։
Գեղեցիկ, սիրուն, ահարկու, սքանչելի։
Նուրբ, քնքուշ, կոպիտ, մեղմ։
Շարունակի՛ր։
Ես երգում եմ։
Դու երգում ես
Նա երգում է
Մենք երգում ենք
Դուք երգում եք
Նրանք են
Կարմիրով նշված բառերի փոխարեն գրի՛ր դրանց հականիշները և ստացի՛ր ծիծաղելի պատմություն։
թաք ձմեռ էր։ Բակի մեծ երեխաները պատրաստում էին ձնեմարդ։ Ձմեռ պապիկը շատ ջղայն։ Նա երեխաներին տվեց տխուր, սև նվերներ։ Երեխաները սև ձյան վրա բացեցին նվերները և իչան շնորհակալություն հայտնեցին։

Խաղաղություն, համարձակութուն, պատերզամ, սեր, վախկոտություն, ատելություն։
Խաղաղություն-պատերազմ,համարձակութուն-վախկոտություն,պատերազմ-խաղաղություն,սեր-ատելություն,վախկուտություն , համարձակութուն,ատելություն-սեր։
Գտի՛ր ավելորդը։
Առավոտ, այգաբաց, լուսաբաց, իրիկուն։
Գեղեցիկ, սիրուն, ահարկու, սքանչելի։
Նուրբ, քնքուշ, կոպիտ, մեղմ։
Շարունակի՛ր։
Ես երգում եմ։
Դու երգում ես
Նա երգում է
Մենք երգում ենք
Դուք երգում եք
Նրանք են
Կարմիրով նշված բառերի փոխարեն գրի՛ր դրանց հականիշները և ստացի՛ր ծիծաղելի պատմություն։
թաք ձմեռ էր։ Բակի մեծ երեխաները պատրաստում էին ձնեմարդ։ Ձմեռ պապիկը շատ ջղայն։ Նա երեխաներին տվեց տխուր, սև նվերներ։ Երեխաները սև ձյան վրա բացեցին նվերները և իչան շնորհակալություն հայտնեցին։

Մաթեմ

Հաշվի՛ր
15+122+45=182
15+122+45+8=190
6×9+(548-492):8=70
1)548-492=56
2)6×9=54
3)56:8=7
4)10×7=70
7x (67-63):4=7
1)67-63=4
2)4:4=1
3)7×1=7
480+54:6×3=
1)54:6=9
2)9×3=27
3)
Գտի՛ր անհայտ գումարելին։
50+*=280
280-50=230
50+230=280
60+*=970
970-60=910
60+910=970
340=210+*
210+130=340
340-130=210
460=50+*
460-410=50
50+410=460
Լուծի՛ր
1 տուփ կարագի զանգվածը 150 գ է։ Յուրին գնեց 4 տուփ կարագ։ Քանի՞ գրամ կարագ 1 գնել Յուրին։
Լուծում 150×4=600
Պատ․՝600

 

Ճանապարհորդություն դեպի Լուսին

(մաս 2)
Մի անգամ էլ բալզաթցիները հորիզոնում թույլ նարնջագույն լույս են նշմարում և սկսում են դեսուդեն վազել ու գոռալ.
-Ժողովո՜ւրդ, երկինքը վառվո՜ւմ է, երկինքը վառվո՜ւմ է: Թմբո՛ւկ զարկեք, շուտ,
աստիճաննե՛ր բերեք, դույլերով ջո՛ւր հասցրեք:
Մեծ իրարանցում է սկսվում: Երբ ամեն ինչ պատրաստ է լինում, մարդիկ մոլորված իրար հարցնում են, թե ո՞ր կողմից են հանգցնելու կրակը:
-Ի՞նչ եք շվարել,- գոռում է գյուղի առաջնորդը,- հրե՜ն կրակը: Առա՜ջ, իմ հետևի՜ց:
Ասում է ու վազում: Գյուղացիները` նրա հետևից: Մի քանիսը աստիճաններ են տանում, մյուսները` ջրով լի դույլերը: Գոռում-գոչյունով, հարայ հրոցով վազում են, գյուղից դուրս գալիս` ուրախանալով ու պարծենալով, թե տեսեք, է՜, ինչ մարդիկ ենք մենք` բալզաթցիներս, որ մի մարդու նման գնում ենք աղետից փրկվելու:
Բայց մի քիչ որ առաջ են գնում ու մոտենում անտառին, հանկարծ տեսնում են, թե կլորերես լուսինն ինչպե՛ս է ծառերի կատարից հորիզոն բարձրանում և իր նարնջագույն լույսով լուսավորում ամբողջ Բալզաթը: Եվ գլխի են ընկնում, որ անտառի ծայրին ոչ մի հրդեհ էլ չի եղել, այլ սովորական լուսինն է:
Բա իզուր էին բոլորը ծաղրում բալզաթցիներին: Բայց, պարզ է, նրանց էլ դա դուր չէր գալիս:
Մի օր էլ գյուղի առաջնորդը հավաքում է իր տասներկու խորհրդականներին և ասում.
-Ժամանակն է, որ մարդկանց աչքում Բալզաթի անունը բարձրանա: Էն օրը, որ տեսա, թե լուսինը ինչպես էր բարձրանում, մտքովս մի բան անցավ ու մինչև հիմա հանգիստ չի տալիս ինձ: Ասում եմ` գնանք լուսինը գրավենք, տեսնենք` ի՛նչ կա-չկա վրան: Պետք է առաջինը հասնենք լուսին և բալզաթցիների փառքն ու պատիվը աշխարհով մեկ անենք:
Խորհրդականներն ուրախությունից ծափ են տալիս:
-Սպասեցե՛ք,-ասում է նրանցից մեկը,- բա ո՞նց ենք լուսին հասնելու:
— Դա շատ հեշտ է,- պատասխանում է առաջնորդը: -Այ, տեսեք, հիմա մենք տասներեք մարդ ենք: Եթե մեզնից ամեն մեկն իր հետ մի հարևան բերի` քսանվեց կդառնանք: Քսանվեց բալզաթցիներից ամեն մեկը մի տակառ կվերցնի ու գլորելով կտանի գյուղից դուրս, կբարձրացնի այն բլրի վրա, որտեղ առաջ մեր ջրաղացն էր: Տակառները կշարենք իրար վրա և, գրո՛ղը տանի, համոզված եմ, որ կմոտենանք լուսնին ու մի ցատկով կիջնենք նրա վրա:
Բալզաթցու խոսքը խոսք է, որ ասաց` կանի: Լիալուսնի հենց առաջին օրը մեծ տանջանքով ու չարչարանքով քսանվեց տակառները գլորում բարձրացնում են բլուրը: Առաջնորդը կանգնում է առաջին տակառի վրա: Պարան են բերում, մի ծայրին կեռիկ են ամրացնում և մտցնում երկրորդ տակառի անցքի մեջ, իսկ մյուս ծայրը տալիս են առաջնորդին: Սա քաշում, վեր է բարձրացնում երկրորդ տակառը, դնում առաջինի վրա, իսկ ինքը վեր է մագլցում: Նույն ձևով բարձրացնում է երրորդ, հետո չորրորդ, հինգերորդ տակառները, որոնք աշտարակի նման դարսվում են իրար վրա: Երբ առաջնորդը հասնում է քսանվեցերորդ տակառին, և էլ ուրիշ տակառ չի մնում, վերևից գոռում է.
-Ժողովո՜ւրդ, համարյա տեղ եմ հասել: Մի քիչ էլ որ բարձրանամ, ձեռքս լուսնին կդիպչի: Մի տակառ էլ տվե՜ք։
Ներքևից բալզաթցիները թե` գյուղում էլ տակառ չի մնացել: Մի քիչ համբերի, գնանք
հարևան գյուղից պարտքով մի տակառ ուզենք, բերենք:
-Թո՜ւ,- վերևից բարկանում է առաջնորդը: — Տնաշեննե՛ր, գլխներիդ մեջ մի կոպեկի խելք չկա, է՜: Տո հենց ամենաներքևի տակառը հանել տվեք:
Բալզաթցիները ենթարկվում են: Տեղահան են անում առաջին տակառը, որին հենված էր ամբողջ աշտարակը: Տակառը մի կերպ դուրս են քաշում, բայց հանում են թե չէ, մեկ էլ` թըրը՜մփ, աշտարակը միանգամից դղրդալով փուլ է գալիս: Տակառների հետ ցած է գլորրվում նաև առաջնորդը: Ոտ ու ձեռը ջարդում է, մի չորս կող էլ հետը: Գյուղացիները զարմանքից մնում են բերանները բաց կանգնած, և ոչ մեկը ծպտուն չի հանում:
… Ու մինչև օրս էլ չեն հասկանում, թե այդ ինչպե՛ս պատահեց, որ այդքան խնամքով
մշակված ճանապարհորդությունը այդպիսի տխուր ավարտ ունեցավ:

Հարցեր և առաջադրանքներ
1. Բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր տրված բառերը.
Իրարանցում — Մարդկանց խուռն ու հապճեպ այս ու այն կողմ գնալ-գալը՝ շարժվելը, խուռներամ շարժում:
Նշմարել — [ներգործական բայ]
Նկատել, աղոտ կերպով տեսնել:
Շվարել — ———————————————————————————————
Աղետ — ————————————————————————————————
Դարսել- ———————————————————————————————
2. Բլոգում համառոտ պատմի՛ր, թե ինչպես էին բալզաթցիները եկեղեցին տեղից շարժում և այդ հատվածը վերնագրի՛ր:
3. Բալզաթցիների արարքները թվարկի՛ր.
Ա) եկեղեցին տեղաշարժելը
Բ) —————————————————————————————————————
Գ) —————————————————————————————————————
4. Ինչպիսի՞ն էին բալզաթցիները:
——————————————————————————————————————
5. Հեքիաթ հորինի՛ր:
«Բալզաթցիների նոր արկածները»
Մի օր բալզաթցիները  սարքեցին  մեծ հրթիռ։ԵՎ  հասան լուսին  այնտեղ նրանք տեսան

մի անմոլորակաին որն շատ ծելացի է։ Նա նրանց սովորացրեց  լինել ուղեղոտ։